Aandacht voor … zo ondersteun je je immuunsysteem

Tegenwoordig vliegen de adviezen om infecties te voorkomen je om de oren. Wij volgen de richtlijnen van het RIVM hierin en werken tegelijkertijd aan een sterkere weerstand. Want dat beschermt ons tegen indringers die klaar staan om ons lichaam aan te vallen. Dus: doe waar je zelf invloed op hebt en versterk je immuunsysteem.

Ons immuunsysteem begint in ons beenmerg. Dit is de broedmachine van witte bloedcellen die ons beschermen tegen micro-organismen en helpen ziektes de baas te worden. Er zijn veel verschillende, zeer gespecialiseerde typen cellen, zoals T-cellen, B-cellen en de grootste onder de witte bloedcellen: de macrofaag of “eetcel”. Sommige cellen zijn direct klaar om ten strijde te trekken, andere moeten eerst strijdbaar gemaakt worden. In de thymus (een klier gelegen tussen hart en borstbeen) worden onvolgroeide (naïeve) cellen zoals thymocyten uit het beenmerg omgezet in witte bloedcellen die vervolgens in het bloed komen. Als groep vormen deze afweercellen wat bekend staat als de tweede verdedigingslinie van het immuunsysteem, die in actie komt wanneer micro-organismen zich een weg hebben gebaand door de eerst verdedigingslinie, de huid. Wanneer een binnendringer in de bloedbaan terechtkomt, zorgen speciale cellen ervoor dat het immuunsysteem met grof geschut in actie komt: macrofagen en natuurlijke ‘killer’ T-cellen slokken de indringers op. Is dit niet voldoende, dan komen de B-cellen in actie. Deze witte bloedcellen produceren antilichamen die zich hechten aan een bepaalde bacterie, virus of toxine en daarbij diens chemische werking onschadelijk maken. Een sterk immuunsysteem is dus heel belangrijk.

Ondersteun je immuunsysteem op deze 10 manieren

Ondanks talrijke wetenschappelijke pogingen, zijn er geen middeltjes beschikbaar die direct de activiteit van je immuunsysteem doen toenemen. Bekijk deze 10 manieren.

1. Gebruik echinacea en astragalus bij de eerste symptomen van verkoudheid of griep
2. Eet meergranenproducten, verse groenten en fruit, en minder geraffineerde suikers
3. Voedingssupplementen zoals selenium en vitaminen A, C en E (anti-oxidanten) en ook zink en magnesium kunnen soms een gunstige invloed hebben bij verkoudheid
4. Neem de tijd om tot rust te komen en slaap voldoende
5. Als je rookt, stop ermee
6. Sport regelmatig
7. Vervang cafeïnerijke dranken en alcohol door water en vers fruitsap of kruidenthee
8. Eet yoghurt met Lactobacillus acidophilus – een gezonde bacterie die helpt schimmelinfecties in het lichaam te voorkomen
9. Wanneer je ingeënt gaat worden, kunnen vitamine E en een goede nachtrust helpen de effecten te vergroten
10. Vermijd het gebruik van antibiotica tenzij het absoluut nodig is

Drink voldoende (water)

Het lymfesysteem voorziet witte bloedcellen van voedsel en water. Bovendien zorgt de lymfe er ook voor dat er wordt opgeruimd door de opname en afvoer van afvalproducten. Lymfe is plasma (= bloed zonder rode en witte bloedcellen en stollingscellen) dat rustig door het lichaam stroomt – de bloedstroom versie van het immuunsysteem. De lymfe is ook de plaats waar de meeste vreemde binnendringers die door de huid binnenkomen voor het eerst in contact komen met ons lichaam, zodat het lymfesysteem een scala aan filters bevat, waaronder de milt. Wanneer een binnendringer gevangen is, worden B- en T-cellen geactiveerd. Je kent vast wel de gewoonte om opgezette klieren in je nek te checken. Dit zijn eigenlijk lymfklieren die opgezwollen zijn tijdens hun strijd tegen bepaalde infecties. Om je lymfe goed te laten stromen, vooral tijdens een griep of verkoudheid, helpt het om veel water te drinken. Hierdoor wordt alles wat niet thuis hoort in je lichaam sneller afgevoerd. Om te zien of een stof lichaamsvreemd is of lichaamseigen, wordt alles door je lichaamscellen ‘bekeken’ op aanwezigheid van bepaalde weefselantigenen (MHC), moleculen die op veel lichaamscellen aanwezig zijn en als het ware jouw kenmerken dragen. Alles wat het immuunsysteem ziet zonder deze merktekens, wordt als niet-eigen bestempeld en is als gevolg hiervan onderhevig aan vernietiging.

Zelfs de beste systemen hebben wel eens een slechte dag, dus is het niet verwonderlijk dat het immuunsysteem af en toe een fout maakt. Zo’n fout is bijvoorbeeld het verschijnsel auto-immuniteit, waarbij het systeem gezonde cellen in het lichaam aanvalt zonder goede reden. Diabetes bijvoorbeeld wordt veroorzaakt doordat T-cellen gezonde cellen van de pancreas vernietigen. Ook bij orgaantransplantaties werkt het immuunsysteem tegen en stoot het organen af van donoren die immunologisch gezien niet in voldoende mate overeenkomen met de patiënt.

Versterk je immuunsysteem door vaccineren

Vaccinatie is een verzwakte vorm van ziekte. Wanneer een vaccin in je lichaam komt, stimuleert het je immuunsysteem in actie te komen, maar omdat de ziekte zwakker is, zijn er weinig of geen symptomen. Dit zorgt ervoor dat je lichaam de echte ziekteverwekker herkent en kan elimineren, wanneer je deze ooit tegen het lijf mocht lopen.

Antibiotica worden gebruikt om snel groeiende bacteriën te doden wanneer het immuunsysteem het niet meer kan bijbenen. Ze werken niet tegen virussen en ze worden helaas minder effectief naarmate de tijd verstrijkt. Dit betekent dat ze kunnen bijdragen aan mutaties in bacteriën waardoor deze resistent worden tegen een bepaald antibioticum. Uiteindelijk kan de bacterie in zijn gemuteerde vorm een groter probleem worden dan in de uitgangsvorm omdat er geen effectieve antibiotica zijn om het te bestrijden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat artsen aanraden om deze geneesmiddelen met beleid te gebruiken.

Fabeltjes over je immuunsysteem

Kou vatten betekent dat je een verzwakt immuunsysteem hebt. Fout! Onderzoek toont aan dat gezonde mensen met een normaal immuunsysteem zeer vatbaar zijn voor verkoudheidsvirussen wanneer een virus door de neus binnenkomt.

Veel eten bij een verkoudheid voorkomt koorts en/of griep. Fout! Er bestaat geen wetenschappelijk bewijs dat veel eten een verkoudheid kan doen genezen. Echter, het eten van pittig/gekruid voedsel zal een verkoudheid niet verergeren en kan ervoor zorgen dat u zich beter voelt. Ook zijn er aanwijzingen dat koolhydraten in sommige gevallen de ernst of duur kunnen verminderen.

Het immuunsysteem van baby’s is niet opgewassen tegen meervoudige vaccins. Fout! Onderzoekers schatten in dat het immuunsysteem vele duizenden, zo niet miljoenen, verschillende indringers kan herkennen en bestrijden. Er wordt wel beweerd dat inentingen het immuunsysteem van een kind uitputten, maar het wordt er juist sterker door, want het zet het lichaam aan tot productie van meer beschermende immuunfactoren.

Uitzonderlijk: te effectief

Soms is het immuunsysteem gewoon té effectief. Allergische reacties bijvoorbeeld, worden veroorzaakt wanneer het immuunsysteem overreageert tegen niet-giftige, lichaamsvreemde stoffen zoals pollen, haar van dieren en voedsel dat geen afweerreactie behoort uit te lokken. In reactie op deze allergenen, komt er histamine vrij, een stof die roodheid en ontsteking veroorzaakt. Voor het immuunsysteem is een ontstekingsreactie gunstig omdat het de bloedvaten verwijdt waardoor er meer cellen van het immuunsysteem naar de ontstekingshaard kunnen snellen. In ernstige gevallen, kan deze reactie zelfs fataal zijn, wanneer de ontsteking de luchtwegen vernauwt en ademen onmogelijk maakt. Gelukkig zijn dit uitzonderingen en is het immuunsysteem ons bijna altijd gunstig gezind, maar het is van belang te onthouden dat de strijd, die het voor ons levert, ruig kan zijn. Dus de volgende keer dat je zit te klagen over een grote etterkop op je neus, denk dan eens aan de strijd op leven en dood die aan de gang is tussen de staphylococcusbacterie en jouw heldhaftige T- en B-cellen.