De stille kracht van hormonen

Als je je moe of emotioneel voelt, krijgt je levensstijl al snel de schuld. Ten onrechte! De ware schuldigen zouden wel eens je hormonen kunnen zijn. Het is de kracht van hormonen die van invloed is op hoe ons lichaam werkt en hoe we ons voelen. Zonder hormonen zouden veel van de functies die we nu vanzelfsprekend vinden, niet plaatsvinden. Ze hebben invloed op:

1. Bloeddruk
2. Bloedsuikerspiegel
3. Metabolisme
4. PMS
5. Stress

De kracht van hormonen

Onze hormonen en klieren vormen samen het zogenaamde endocriene stelsel. Aan het roer staat de hypofyse, een klier in de hersenen, die alles in gang zet. De hypofyse zit aan de achterkant van je schedel en staat verschillende hormonen af die via de bloedsomloop naar de juiste klieren worden gebracht. Zodra de hormonen hun bestemming hebben bereikt schakelen ze de cellen in om specifieke hormonen zoals insuline of de geslachtshormonen aan te maken.

Het woord hormoon komt van het Griekse woord ‘horman’ wat zoveel betekent als ‘in beweging zetten’ en dat is precies wat hormonen doen. Hormonen zijn verantwoordelijk voor het ontstaan van een hongerig gevoel en helpen je te groeien, te herstellen en zelfs voort te planten. Hormonen zijn chemische boodschappers die een specifieke set strenge instructies van je klieren naar verschillende delen van je lichaam overbrengen, zoals ‘eisprong!’ of ‘verhoog hartslag!’. Dit leidt dan weer tot een biologische respons: het vrijkomen van een eicel uit de eierstokken of het afbreken van suiker uit ons voedsel. Als hormonen hun boodschappen niet zouden overbrengen zouden deze biologische reacties ook niet plaatsvinden. Dus als je lichaam bijvoorbeeld onvoldoende van het geslachtshormoon oestrogeen aanmaakt, zul je geen cyclus meer hebben. Behalve de boel binnen in je lichaam aan de gang houden, is de werking van hormonen ook nodig bij de reactie op invloeden van buitenaf. Als je plotseling erg bang wordt, stelt het hormoon adrenaline je lichaam in staat om ofwel te vechten of naar een veilige plek te sprinten.

1 – Bloeddruk

Hormonen spelen een rol bij vrijwel al onze lichaamsfuncties, maar ze hebben zeker een grote invloed op onze bloeddruk. Bij diabetes houdt het lichaam overtollig vocht vast om zo het teveel aan glucose te kunnen verdunnen. Hierdoor moet je ook vaker plassen. Deze extra vloeistof zet bovendien de bloedvaten onder druk en verhoogt de bloeddruk. Dit kan weer leiden tot extra belasting van de nieren die het overtollige vocht moeten zien kwijt te raken. Veel mensen met nierproblemen moeten vaststellen dat hun bloeddruk omhoog schiet. Aan de andere kant kan een tekort aan het stresshormoon cortisol leiden tot een lage bloeddruk met duizeligheid en chronische vermoeidheid als gevolg.

2 – Pancreas en bloedsuikerspiegel

De pancreas of alvleesklier bevindt zich aan de linkerkant van het lichaam. Nadat je gegeten hebt staat de pancreas insuline af om de brandstof (glucose) uit het voedsel naar de cellen van je lichaam te brengen. Iedere cel heeft glucose nodig om goed te kunnen werken en daarvoor is insuline onmisbaar. Als de pancreas geen insuline aanmaakt, blijft de glucose rondhangen in de bloedsomloop omdat de cellen het niet kunnen opnemen. Hierdoor stijgt je bloedsuikerspiegel tot grote hoogte, ofwel je hebt diabetes type I. Dit wordt doorgaans op jonge leeftijd al vastgesteld en is te beheersen met insulinetabletten of -injecties.

Type II diabetes is meer algemeen onder volwassenen, vooral bij overgewicht. Deze aandoening ontwikkelt zich vaak als de cellen resistent worden voor de effecten van insuline. Dit komt omdat te veel zoet voedsel leidt tot een teveel aan insuline en langzamerhand zal het lichaam de instructies van de insuline gaan negeren. Als je altijd moe bent, constant naar het toilet moet en je libido naar het nulpunt zakt zou je wel eens diabetes kunnen hebben. Natuurlijk zou het ook kunnen zijn dat je overgewicht hebt en gewoon te weinig beweegt! Ongelukkigerwijs is dit een van de belangrijkste oorzaken van diabetes type II. Diabetes type II kan worden bestreden met een gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging. En dat is een goed voorschrift voor iedereen, diabeet of niet. Immers, bewegen doet ook veel voor je weerstand.

3 – Schildklier en metabolisme

Als we van de hersenen door het lichaam naar beneden reizen is de eerste belangrijke klier die we tegenkomen de schildklier. Deze heeft wel wat van een vlinderdas en ligt aan weerskanten van de luchtpijp. De schildklier produceert hormonen die uw metabolisme regelen. Van een normaal functionerende schildklier ben je je waarschijnlijk je hele leven onbewust, maar als deze niet goed werkt, kunnen de effecten dramatisch zijn. Maakt de schildklier niet genoeg hormonen aan, dan spreken we van hypothyreoïdie. Kenmerkend hier voor is dat je kort aangebonden bent, snel zweterig, en gevoelig voor gewichtstoename. Het is een algemene aandoening vooral bij jonge vrouwen van rond de dertig. Waarschijnlijk lopen die de hele dag achter hun gezin aan en eten ze daarom minder goed, zodat ze hun symptomen wijten aan hun levenspatroon.  Produceert je schildklier te veel hormonen, dan noemen we dat hyperthyreoïdie en zijn de symptomen geheel anders. Je zou heel snel veel kunnen afvallen, hyperactief kunnen zijn, breekbaar haar en een droge huid hebben. Ook hier zouden de symptomen kunnen lijken op de gevolgen van een normale, stressvolle week, maar een snelle controle door je huisarts zou wel eens een ander verhaal kunnen vertellen. Er zijn vermoedens dat ongeveer 15% van de jonge vrouwen één van beide schildklieraandoeningen heeft, maar zich er niet van bewust is.

4 – PMS en oestrogeen 

We kunnen het niet over hormonen hebben zonder oestrogeen te noemen, en dan vooral de symptomen van PMS (premenstrueel syndroom). Op een bepaald moment van de maand laat de hypofyse de eierstokken weten dat het tijd is om een ei te laten ‘springen’. Dit leidt tot emoties als bozig zijn en tot lichamelijke symptomen als pukkeltjes. Het goede nieuws is dat je niet gek aan het worden bent: je hormonen kunnen echt een groot effect hebben op je persoonlijkheid. Onderzoek wijst uit dat PMS vaker voorkomt bij vrouwen die ouder zijn, langere cycli hebben, de pil gebruiken of geen kinderen hebben. Je kunt het wel weer de baas worden. Veel vrouwen met PMS hebben een tekort aan magnesium en zouden dus baat kunnen hebben bij een supplement.

5 – Bijnieren en stress

Na de pancreas hebben de bijnieren waarschijnlijk de grootste invloed op onze gezondheid. Deze kleine klieren bevinden zich bovenop de nieren en produceren de stresshormonen adrenaline en cortisol. Als we in een beangstigende situatie terechtkomen laten de bijnieren deze stresshormonen vrijkomen in het bloed om ons lichaam voor te bereiden op ofwel de vlucht of het gevecht. Problemen ontstaan wanneer de bijnieren te veel cortisol aanmaken. Dit kan leiden tot het syndroom van Cushing: gewichtstoename, vooral rond het middel, de huid wordt dunner en blauwe plekken ontstaan sneller. Dit klinkt ook als de gevolgen van een drukke levensstijl, maar als je je altijd zo voelt is het verstandig om je hormoonspiegels te laten controleren.

Dit herstelt de kracht van hormonen

• Selenium helpt de schildklier goed te functioneren en kan ontstekingen remmen.
• Blaaswier verhoogt de productie van schildklierhormonen en kan obesitas verminderen.
• Chroom helpt de bloedsuikerspiegels normaal te houden en kan diabetes voorkomen.
• Insuline kan niet goed werken zonder voldoende magnesium in het lichaam.
• Onderzoek laat zien dat sleutelbloemolie de symptomen van PMS kan verlichten (net als magnesium overigens), terwijl agnus castus kan helpen om je cyclus in balans te brengen.
• Verschillende klinische proeven hebben aangetoond dat ook vitamine B6 de maandelijkse blues helpt bestrijden.