In 2014 verscheen het boek ‘Laat je hersenen niet zitten’ van professor dr. Erik Scherder (1951), hoogleraar Klinische Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit en een graag geziene gast bij De Wereld Draait Door, waar hij de kijkers vol enthousiasme meeneemt in de wondere wereld van het brein. Echt landelijke bekendheid kreeg hij door een drietal colleges in het kader van de DWDD University. In deze uitzendingen – gemiddeld door 1-1,5 miljoen mensen bekeken – legde hij op bevlogen wijze de werking van het brein uit. Wij spraken met Erik over het belang van bewegen, het wonder dat brein heet en hoe we dit kostbare bezit zo lang mogelijk gezond en scherp kunnen houden:
Deel 1: “Neem initiatief, anders gaat je brein achteruit.”
Advertentie
Deel 2: “De beste ideeën ontstaan na het hardlopen.”
Deel 3: De toekomst van het brein
Hoe kijk jij naar de veranderingen in het brein door de jaren en in welke mate spelen aanleg en de omgeving daarin een rol?
Erfelijkheid is heel groot. Mijn collega Dick Swaab geeft aan dat 70% erfelijk wordt bepaald en 30% door de omgeving (nurture). Met name in de eerste 30 levensjaren is het brein nog aan het volgroeien en het blijft – mits je het uitdaagt en op zoek laat gaan naar vernieuwing – nadien ook doorgroeien. Wel in mindere mate dan in die eerste 30 jaren, maar het groeit nog steeds. Als je het brein niet voldoende uitdaagt, of in je werk niet de lat voor jezelf hoog genoeg legt dan zakt het sneller terug. Blijf jezelf dus continue uitdagen!
‘Walking meetings’ zorgen door een verhoogde arousal (alertheid) voor meer concentratie. Hoe kan dit in de praktijk worden toegepast?
Wij vergaderen meestal met een groepje van vier en nemen dan een voicerecorder mee. Dat gaat altijd prima. Met slecht weer is het wat lastiger, maar als de omstandigheden het toelaten, proberen we buiten te vergaderen. Daarnaast heb in mijn kantoor een hometrainer staan, zodat ik tijdens het vergaderen ook nog wel eens actief bezig kan zijn.
Jouw missie is om de gevolgen van het niet-bewegen en de winst van bewegen te benadrukken. Hoe kan dit allebei nóg duidelijker onder de aandacht worden gebracht?
Ja, dat is een goede vraag. Eerlijk gezegd moet ik daar heel bescheiden in blijven, want een echt goede ‘spin-off’ hebben we nog niet gevonden. Samen met Ard Schenk (oud- schaatser) en Dick Swaab (arts en neurobioloog) ben ik bezig met een promotietour om de effecten van bewegen op kinderen met autisme of ADHD, of op ouderen met dementie te laten zien. Door de samenwerking met deze heren werd er in de media wel meer aandacht aan dit onderwerp besteed, maar helaas is er tot op heden nog weinig veranderd en zijn er nog geen echte resultaten geboekt. Gelukkig begint het wel steeds meer te leven en komen er ook steeds meer goede initiatieven (zoals de VU Beweegweek), maar er moeten nog een hoop stappen worden gezet.
“Bewegen heeft een gunstige invloed op leerprestaties en op de executieve functies zoals planning, aandacht en werkgeheugen”
Ben jij voorstander van meer uren beweging in de klas en hoe kan dit praktisch worden ingepast?
Zeker! Lijkt mij een goed plan. Volgens mij ligt er al een plan om het aantal uren gymnastiek te verhogen van 2 uur naar 3 uur per week. Het is nog niet wettelijk verplicht, maar een aantal scholen zit nu al op dit getal. Gelukkig zijn er ook al scholen die de leerlingen om de 45 minuten op een hometrainer laten fietsen. Daarnaast zijn er in samenwerking met het ministerie van VWS het OCW en o.a. de Johan Cruyff foundation ook een aantal initiatieven op komst. We zijn dus echt wel bezig om te kijken hoe we écht power kunnen maken.
75% van de mensen haalt de norm van gezond eten niet. Met name (vette) vis wordt nog niet veel gegeten. In stevige tred naar de visboer of de gezondheidswinkel voor een potje visolie?
Haha… Ik kan alleen aangeven dat bij een onderzoek naar het effect van visolie op ouderen met dementie geen significante resultaten werden geboekt. Hoe dit zit bij andere doelgroepen durf ik je niet te zeggen, maar is zeker interessant om eens nader te onderzoeken.
Je pleit voor een brede aanpak om niet bewegen aan te pakken. Hoe kunnen de eerste stappen worden gezet?
Ik denk dat het in de politiek en de hogere lagen van het management ook vooral belangrijk is dat men daar zelf in een ‘brede aanpak’’ gelooft. Een voorbeeld: 450 beleidsmakers waren in het kader van de start van een nationaal programma ‘Alles is gezondheid’ uitgenodigd om de boodschap van het belang van voldoende beweging uit te dragen. Wat bleek bij een rondvraag: slechts 20% hield zich aan de beweegnorm van 30 minuten onafgebroken bewegen per dag! Dan mag jij mij vertellen: hoe kan zo’n beleidsmaker iets uitdragen, terwijl hij er zelf eigenlijk niet in gelooft.
Tot slot: met welke quick fix kunnen onze lezers direct al beginnen om hun brein te helpen?
Probeer voor jezelf gedurende de dag een aantal momenten in te bouwen waarbij je in beweging komt. Neem eens de trap in plaats van de lift, pak de fiets of haal je boodschappen zelf op in de winkel. Bouw dit soort kleine momenten in en je bent al een goed eind op weg.
“Probeer voortdurend je hartfrequentie omhoog te krikken”
Het advies luidt om minimaal elke dag 30 minuten matig intensief te bewegen Houd de expert zich aan deze norm?
Haha, makkelijk! Ik fiets sowieso dagelijks twee keer een half uur van en naar de VU. En daarnaast heb ik mijn kantoor een hometrainer staan waarop ik vaak bezig ben tijdens het werken. Volgens de laatste literatuur is trouwens gebleken dat je niet alleen minimaal 30 minuten onafgebroken per dag moet bewegen, je moet eigenlijk ook gedurende de dag voortdurend je hartfrequentie omhoog proberen te krikken.
Vorige delen gemist? lees hier deel 1 en deel 2.
Geef als eerste een reactie on "Erik Scherder (3): “Bewegen is goed voor planning, aandacht en geheugen.”"