Professor dr. Erik Scherder (1951) is als hoogleraar Klinische Neuropsychologie verbonden aan de Vrije Universiteit. Hij won meerdere keren de VU Onderwijsprijs en in 2014 verscheen zijn boek ‘Laat je hersenen niet zitten’ waarin hij onder meer het belang van bewegen voor de hersenen beschrijft.
Tevens is hij een graag geziene gast bij De Wereld Draait Door, waar hij de kijkers vol enthousiasme meeneemt in de wondere wereld van het brein. Echt landelijke bekendheid kreeg hij door een drietal colleges in het kader van de DWDD University. In deze uitzendingen – gemiddeld door 1-1,5 miljoen mensen bekeken – legde hij op bevlogen wijze de werking van het brein uit. Wij spraken met Erik over het belang van bewegen, het wonder dat brein heet en hoe we dit kostbare bezit zo lang mogelijk gezond en scherp kunnen houden.
Advertentie
Deel 1: Gezondheid, bewegen en lifestyle
Wat versta jij onder een ‘gezond’ brein?
Een brein dat zich continue laat uitdagen en op zoek is naar vernieuwing. Dat is ook wat het brein eigenlijk moet doen! Als je geen initiatieven meer neemt, niet meer gemotiveerd bent of je brein is inactief, dan zien we duidelijk dat het achteruitgaat.
De cijfers liegen er niet om: ongeveer de helft van de mensen is te zwaar en we zien een toename van diabetes, obesitas en hart- en vaatziekten. Waar moeten we beginnen?
Kijk eerst zelf eens in de spiegel en stel jezelf eerlijk de vraag of je voldoende beweegt. Daar begint het mee. Veel mensen denken dat ze genoeg doen, maar het tegendeel is vaak het geval. Ik stel tijdens mijn lezingen mensen altijd de vraag: wie denkt dat hij zich aan de beweegnorm houdt? Al die handen gaan dan vrolijk omhoog, maar ook net zo snel weer naar beneden. Als je namelijk 2x per week sport en de rest van de week zit, behoor je al tot de groep van inactieve mensen. Ook de laatste handen gaan dan meestal naar beneden als ik aangeef dat je voor het verbeteren van je cognitie ook 30 minuten achter elkaar moet sporten, zonder pauze dus.
De technologische ontwikkelingen bieden veel kansen, maar zorgen ook voor meer screen time: 35% van de Nederlanders zit gemiddeld 7-16 uur per dag. Hoe kijk jij hier tegen aan?
Daar heb ik geen eenvoudig antwoord op. De vraag die ik in dit kader wil stellen is: moeten we al die technologische ontwikkelen wel willen gebruiken en is het niet goed om weer terug te gaan naar de basis? Kijk bijvoorbeeld naar onze boodschappen: die laten we nu steeds vaker thuisbezorgen, maar waarom niet regelmatig weer eens zelf de deur uit om boodschappen te doen? Ik besef ook wel dat we steeds vaker druk zijn met werk, gezin en andere verplichtingen, maar kleine veranderingen – neem bijvoorbeeld de trap in plaats van de lift – kunnen al een groot verschil maken. De grootste uitdaging zit hem daarom denk ik in het creëren van gedragsverandering. Dat is ontzettend lastig, maar daar valt naar mijn idee wel de grootste winst te behalen. En ik denk ook zeker dat hier een belangrijke rol voor ouders is weggelegd. Die komen na een lange dag werken thuis en zien dan de kinderen op de bank met hun iPad spelen. Waarschijnlijk denken ze dan ‘’prima, dan kan ik ook even rustig bijkomen’’. Terwijl juist ouders het goede voorbeeld moeten geven door in beweging te komen en zo ook hun kinderen kunnen aanzetten tot meer lichamelijk activiteit.
Jongvolwassenen (25-35) hebben extreem veel burnouts. Komt dit door overprikkeling door alle dwingende devices? Of is het de levensstijl: (on)gezond eten, (on)voldoende bewegen en rust?
Ik denk dat het mede te maken heeft met het feit dat er veel van hen wordt gevraagd: presteren op het werk, in je studie, relatie, sociale contacten en dan nog sporten. Ook is er door een groot aanbod ook nog een soort keuzestress ontstaan. Dat maakt dat ze continue druk of stress ervaren of ze wel de juiste keuze maken en voldoende presteren. Facebook speelt hierin een grote rol: we spiegelen ons daar steeds vaker aan anderen. Je ziet alleen de ‘mooie’ kanten van iemands leven en dat kan voor een gevoel zorgen dat je zelf maar weinig meemaakt of hebt bereikt. Het opmerkelijke is dat aan de andere kant juist uit onderzoek is gebleken dat we op Facebook gaan om te kunnen zien dat anderen worden uitgehoond. Alleen maar om zelf een ‘up-gevoel’ krijgen, wanneer een ander de deksel op z’n neus krijgt. Met eten en beweging denk ik dat deze groep wel bewust bezig is, maar er valt zeker bij de factor rust nog veel te winnen.
In je boek stel je dat lopen ook kan dienen als meditatie. Als voorbeeld noem je de pelgrimstocht ‘’Santiago de Compostela’. Wat gebeurt er dan precies?
Tijdens die lange wandeltochten ben je uren achtereen aan het lopen en het is uit onderzoek gebleken dat er dan introspectie plaatsvindt (je kijkt een beetje in je hart). Hierdoor wordt de insula actief, een gebied in het brein dat onderdeel uitmaakt van het ‘default mode network’. Dit netwerk waar voornamelijk je ideeën en creativiteit uit voortkomen wordt actief en daarnaast wordt ook de cortex dikker. Dit is het gebied dat ook in volume toeneemt als je veelvuldig mediteert.
Meer lezen? Het vervolg van dit interview vind je in deel 2: De beste ideeën ontstaan na het hardlopen en deel 3: Beweging is goed voor planning, aandacht en geheugen
Geef als eerste een reactie on "Erik Scherder: “Neem initiatief anders gaat je brein achteruit”"