Zijn mannen nu toch kleinzeriger? Ook als het om het herinneren van pijn gaat komen we van Venus of Mars

Zijn mannen nu toch echt kleinzeriger? In een van onze eerdere blogs constateerden we al dat mannen en vrouwen van elkaar verschillen – en dat weten we natuurlijk allemaal ook wel – maar het blijkt nu dat mensen (en muizen) zich afhankelijk van hun geslacht pijn anders herinneren. 

Meer en meer zijn wetenschappers ervan overtuigd dat één van de belangrijkste oorzaken van chronische pijn – het grootste gezondheidsprobleem zowel als het gaat om het voorkomen als om de impact – het herinneren van pijn uit het verleden is. Men vond in een onderzoek dat mannen (en mannelijke muizen) zich eerdere pijnervaringen levendig konden herinneren. Als gevolg hiervan raakten zij gestresst van en overgevoelig voor pijn wanneer zij naar de plek terugkeerden waar ze die pijn gehad hadden. Dergelijke eerdere pijnervaringen bleken geen stress te veroorzaken bij vrouwen (of vrouwelijke muizen).

Deze uitkomst was totaal onverwacht, zeker omdat er zo’n opvallende gelijkenis is tussen de resultaten bij muizen en bij mensen en de onderzoekers denken dat dit uiteindelijk zal helpen in het onderzoek naar de verdere behandeling van chronische pijn.  Het onderzoek was in eerste instantie gericht op overgevoeligheid voor pijn bij muizen en bij toeval bleek toen dat er een opmerkelijk verschil tussen de geslachten bestaat. Men besloot om ook mensen in het onderzoek te betrekken om te kijken of de resultaten daar hetzelfde waren. Tot hun grote verrassing bleken de verschillen tussen mannen en vrouwen hetzelfde te zijn als tussen de muizen. Het was bovendien opvallend dat de mannen heftiger reageerden, aangezien het algemeen bekend is dat vrouwen gevoeliger zijn voor pijn én eerder gestressed, aldus de onderzoekers. Iets waar vrouwen die een kind gekregen hebben overigens volstrekt anders over denken.

Hoe ging het herinneren van pijn in zijn werk?

De proefpersonen (41 mannen en 38 vrouwen tussen de 18 en de 40) werden door de onderzoekers in een ruimte gezet waar ze bloot werden gesteld aan een milde pijn aan hun onderarm met behulp van een hittebron. Hen werd gevraagd om de pijn die zij voelden op een schaal van 0 tot 100 te waarderen. De muizen gingen in een specifieke kooi waar hun achterpoot ook aan hitte werd blootgesteld. Hun ‘waardering’ van de pijn werd gemeten in hoe snel zij wegrenden van de hittebron. Het experiment was opgezet als dat van Pavlov en direct na deze milde pijn werd een veel pijnlijker test gedaan. De mensen kregen een strakke manchet om (die wordt gebruikt bij een bloeddrukmeting) en moesten 20 minuten lang armoefeningen doen. Dit is zeer pijnlijk en slechts zeven van de 80 proefpersonen gaven hier minder dan 50 punten aan. De muizen kregen een injectie met verdunde azijn, wat ongeveer 30 minuten lang maagpijn geeft. De volgende dag gingen de proefpersonen en de muizen terug naar dezelfde of een andere ruimte, respectievelijk kooi. Hier werden zij opnieuw aan de hittebron blootgesteld. Als ze in dezelfde ruimte/kooi (en alleen in dezelfde) waren, gaven de mannen de pijn een hoger cijfer dan de dag ervoor én een hoger cijfer dan de vrouwen deden. Op delfde manier reageerden de mannetjes- en niet de vrouwtjesmuizen een sterke pijnrespons mits ze in dezelfde ruimte waren als de dag ervoor. De mensen en muizen die in een neutrale omgeving kwamen, gaven geen heftigere respons. De onderzoekers stellen dat zowel de mensen als de muizen, net als in de proeven van Pavlov, anticipeerden op de pijn van de manchet of de azijn van de vorige dag en dat voor de mannetjes (en mannen) de stress van dit idee een grotere gevoeligheid voor pijn veroorzaakt. Dat er een grotere gevoeligheid zou zijn, werd wel verwacht, maar er was geen enkele reden om te denken dat dit alleen bij mannen zou optreden. Dat het herinneren van pijn alleen bij hen heftigere zou zijn en niet bij vrouwen kwam volstrekt als verrassing.

Geen geheugen, minder pijn?

Om het effect van het herinneren van pijn aan te tonen, werden in een vervolgonderzoek de hersenen van de mannelijke muizen geïnjecteerd met ZIP, een geneesmiddel dat het geheugen blokkeert. Bij herhaling van de test bleek dat de muizen geen tekenen vertoonden van de eerder ervaren pijn. Dit is een belangrijk resultaat, omdat er steeds meer bewijs is dat chronische pijn een probleem is omdat je het je herinnert. Als dus het herinneren van pijn een drijvende kracht is achter chronische pijn en we begrijpen hoe pijn herinnerd wordt, dan kunnen we degenen die hieraan lijden behandelen door de mechanismes die bij de herinneringen spelen aan te pakken. Dit onderzoek ondersteunt het idee dat het herinneren van pijn effect kan hebben op het ervaren van pijn later en de onderzoekers denken dat dit wegen opent naar oplossingen voor de behandeling van chronische pijn. En, inderdaad, is eruit gekomen dat mannen in sommige situaties toch kleinzeriger zijn.